هرچند امسال به نظر میرسید با موفقیتهای جهانی فیلم جدایی نادر از سیمین این فیلم شانس ورود به رقابت اسکار راداشته باشد اما مانند همیشه هیچ چیز قابل حدس نیست.....
مروری برسوابق حضور سینمای ایران در اسکار
روز 18 مرداد بهمن فرمانآرا طی یادداشتی در یک روزنامه صبح که در فضای مجازی به سرعت تکثیر شد، عنوان کرد: «هر فیلمی جز «جدایی نادر از سیمین» کاندیدای کشور ایران برای معرفی به جایزه اسکار باشد به کلی اتلاف وقت است. چون این فیلم علاوه برموفقیت مالی و هنری، پخشکننده مهمی در آمریکا دارد و با پشتیبانی شرکتی چون سونی کلاسیک حتماً شانس بیشتری خواهد داشت تا فیلمی چون «پایاننامه» که خطر انتخاب آن به خاطر ارتباطات تهیهکننده و معاونت سینمایی بسیار زیاد است.» این شاید اولین مناقشه درباره حضور نماینده سینمای ایران در مراسم اسکار 2012 باشد که باعث شد روحالله شمقدری در خصوص این اظهارات به خبرنگار فارس بگوید: به نظرم جنس این اظهارنظر از مدل اظهارنظراتی است که صرفاً در رسانه منتشر شود. شمقدری افزود: تا آنجا که بنده اطلاع دارم انتخاب هر فیلمی برای معرفی به جایزه اسکار مناسبات خاص خود را دارد، در حقیقت چنین ارتباطاتی هیچ تأثیری در این انتخاب ندارد، چه بسا ممکن است همین ارتباطات و نتیجه گیریهایی که افراد از آن میکنند، شانس انتخاب فیلم را خیلی کم کند. تهیه کننه فیلم «پایان نامه» گفت: به طور کلی به نظر بنده، این اظهارنظر یک اظهارنظر ساده و عوامانه است که حرف تخصصی در آن گفته نشده؛ بنده به شخصه تا این لحظه به شانس انتخاب «پایاننامه» برای این مراسم حتی فکر هم نکردهام چون اطمینان دارم برای چنین گزینشهایی، افرادی که باید بر اساس مناسبات تعریف شده، بررسیها را انجام میدهند و بهترین فیلم به عنوان نماینده کشورمان انتخاب میشود. اینها همه در حالی است که همه کشورها تا اوایل مهرماه فرصت دارند تا فیلم منتخب خود را به اسکار معرفی کنند و گویا در ایران به روال سالهای قبل این موضوع همچنان تا آخرین لحظه در هالهای از ابهام خواهد بودچنانچه سید احمد میرعلایی ،مدیر عامل بنیاد فارابی گفته یک کارگروه 9 نفره از سینماگران برای این منظور تشکیل شده و تا آخر شهریور ماه نماینده ایران در اسکار را معرفی خواهند کرد و مانند همیشه این افراد معرفی نشده اند. هر چند امسال به نظر میرسید با موفقیتهای جهانی فیلم جدایی نادر از سیمین این فیلم شانس ورود به رقابت اسکار راداشته باشد اما مانند همیشه هیچ چیز قابل حدس نیست. سال گذشته نیز «بدرود بغداد» نماینده سینمای ایران به طرز عجیبی به اسکار معرفی شد و به طرز عجیبتری هیچ خبر جهانی در خصوص اکران و رایزنی با اعضای اسکار در مورد آن دیده نمیشد، در نهایت ـ مطابق انتظار ـ جایی در فهرست نهایی برای رقابت با برترین فیلمهای غیر انگلیسی زبان سال 2011 نیافت. اگر به تاریخچه حضور سینمای ایران به رقابتهای اسکار نگاهی بیندازیم میبینیم سینمای ایران از سال 1356 توانست با معرفی فیلمی برای حضور در اسکار در حد و اندازههای جهانی و یک جشنواره بزرگ بینالمللی قد علم کند. از آن روز 34 سال میگذرد. سینمای ایران برای اولین بار در سال 56 با معرفی فیلم «دایره مینا» به کارگردانی داریوش مهرجویی در مراسم اسکار حضور پیدا کرد و موفقترین سال حضور ایران در اسکار به 1377 باز میگردد که بچههای آسمان به کارگردانی مجیدی در نهایت در رقابت با زندگی زیباست به کارگردانی روبرتو بنینی دستش از اسکار باز ماند. تا کنون فیلمهای دایره مینا، زیر درختان زیتون، بادکنک سفید، گبه، بچههای آسمان، رنگ خدا، زمانی برای مستی اسبها، باران، من ترانه 15 سال دارم، نفس عمیق، لاک پشتها پرواز میکنند، خیلی دور خیلی نزدیک، کافه ترانزیت، میم مثل مادر، زمانی برای مستی اسبها کافه ترانزیت، آواز گنجشکها و درباره الی و بدرود بغداد از ایران راهی اسکار شدند که مجید مجیدی بیشترین حضور را در این رقابتها داشته است. به هر حال کشورهای مختلف جهان تا روز یکم اکتبر (9 مهر) سال جاری فرصت دارند تا آثار خود را برای حضور در بخش فیلمهای غیر انگلیسی زبان هشتاد و سومین دوره مراسم آکادمی اسکار ارسال کنند. سال گذشته تنها 8 روز تا فرصت باقیمانده مهلت معرفی فیلم به اسکار از سوی معاونت سینمایی وزارت ارشاد، فیلمسینمایی «بدرود بغداد» به کارگردانی مهدی نادری به اسکار معرفی شد. طبق آنچه در سایت آکادمی اسکار آمده است ؛«انتخاب فیلمها در هر کشوری توسط یک سازمان یا یک هیات داوری متشکل از هنرمندان و اهالی صنعت سینما، انجام میشود که فهرست اعضای این کمیته انتخاب باید تا تاریخ 13 آگوست (12 مردادماه) به آکادمی معرفی شده باشد.» و سپس تا اول اکتبر (9 مهرماه) باید فیلم به همراه پوستر و عکسها به آکادمی ارسال شود. فقط فیلمهایی که طی یک سال گذشته در قطع 35 یا 70 میلیمتری و از طریق فروش بلیت در هر کشوری به نمایش عمومی درآمده باشند میتوانند به آکادمی اسکار معرفی شوند.
هرساله کشورهای مختلف فیلمهایش را به اسکار معرفی میکنند و در نهایت 5 فیلم برای دریافت جایزه بهترین فیلم خارجی زبان، نامزد میشوند. سال گذشته «بدرود بغداد» در ایران اکران عمومی نشده بود و تا فرصت باقیمانده برای در چند روز در یکی از سینماهای گرگان فیلم اکران عمومی شد. در آخرین روز شهریور ماه و در فرصت چند روز باقیمانده برای معرفی فیلم به اسکار؛ روابط عمومی معاونت امور سینمایی وسمعی و بصری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در نمابری اعلام کرد: «در پی بررسیهای انجام شده برای انتخاب فیلم ایرانی مراسم اسکار و مطرح شدن چند فیلم به عنوان نامزدهای انتخاب نهایی، به دلیل سفر معاونت سینمایی به همراه ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به نیویورک و همچنین سفر مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی به خارج از کشور، طی نامهای به تاریخ 23شهریور از سوی جواد شمقدری پیگیری این مورد به عهده سید علیرضا سجاد پور مدیر کل اداره ارزشیابی و نظارت حرفهای گذاشته شد.علیرضا سجادپور طی تماسها و مشورتهای متعدد با دست اندرکاران و اهالی سینما از بین گزینههای موجود سرانجام فیلم «بدرود بغداد» ساخته مهدی نادری و به تهیهکنندگی مرکز سینمای مستند و تجربی انتخاب شد. بخشی از دلایل انتخاب این فیلم مضمون ضد اشغال فیلم است که به حوادث اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی میپردازد وبا وجود شرایط فعلی مخالفت با حضور نظامیان آمریکایی در کشورعراق که در افکار عمومی جهان موجود است به نظر میرسد این انتخاب توجیه مناسبی دارد.»
این گزارش میافزاید: «این انتخاب بر مبنای مشورتهای گسترده با صنوف مختلف سینما صورت گرفته و گرچه گزینههای دیگری نیز موافقانی داشتند اما بدرود بغداد با فاصله بیشتری آرای مثبت را به خود اختصاص داد.»این در حالی است که در آن نمابر نامی از سینماگر ان مورد مشورت قرار گرفته نیامده بودو هیاتی کارشناسی هم معرفی نشده بود. حالا باید نشست و دید در فرصت باقی مانده بالاخره نماینده سینمای ایران در اسکار در چه تاریخی مشخص خواهد شد و فیلم جدایی نادر از سیمین که همه شرایط لازم برای معرفی به اسکار را دارد آیا مورد انتخاب هیات ایرانی اسکار هم خواهد بود یا نه؟ گفتنی است در آن سالی که فیلم درباره الی به مراسم اسکار معرفی شد از همه گونه شانسی برای دریافت این جایزه بر خوردار بود و تنها ورشکستگی پخش کننده آمریکایی فیلم باعث شد این فیلم از این رقابت باز بماند.